กฎหมายแรงงานฉบับแรก

แม้สยามจะเป็นประเทศหนึ่งที่ส่งตัวแทนเข้าร่วมประชุมขององค์กรแรงงานระหว่างประเทศ (ครั้งแรก) ณ กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. เมื่อวันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2462 โดยที่ประชุมได้เรียกร้องให้ประเทศสมาชิกทั้งหลาย ตรากฎหมายแรงงานขึ้นเพื่อช่วยเหลือคุ้มครองผู้ใช้แรงงาน แต่รัฐบาลสยามขณะนั้นก็ยังไม่ยินยอมตรากฎหมายดังกล่าวออกมาบังคับใช้ โดยให้เหตุผลว่าประเทศสยามเป็นประเทศกสิกรรมมีแรงงานจำนวนน้อยมาก อย่างไรก็ตาม องค์กรแรงงานระหว่างประเทศก็เร่งรัดตลอดมา เพื่อให้ประเทศสยาม (ไทย) ตราพระราชบัญญัติแรงงานออกมาใช้  จนในที่สุดรัฐบาลก็ได้ทำร่างกฎหมายแรงงานฉบับแรกออกมาในปี  พ.ศ. 2470  เรียกว่า “พระราชบัญญัติอุตสาหกรรมและกรรมกร 2470” ร่างกฎหมายดังกล่าวมีจุดมุ่งหมายที่จะให้การคุ้มครองและดูแลความปลอดภัยในการทำงานของกรรมกร แต่ก็ยังไม่มีการให้สิทธิแก่คนงานในการจัดตั้งองค์กร (สหภาพ) และไม่ให้อำนาจกับแรงงานในการเจรจาต่อรอง อย่างไรก็ตามร่างกฎหมายดังกล่าวฉบับไม่ได้ถูกประกาศใช้แต่อย่างใด โดยมีเพียงแค่การประกาศใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยการจ้างแรงงาน ในปี พ.ศ. 2472 เท่านั้น

กาลต่อมาได้มีการประกาศใช้ “พระราชบัญญัติแรงงาน พ.ศ. 2499” ในวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2500 ถือว่าเป็นกฎหมายคุ้มครองแรงงานและแรงงานสัมพันธ์ฉบับแรกของไทย ที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับเรื่องของ การจำกัดชั่วโมงการทำงาน วันหยุดประจำสัปดาห์ สิทธิหยุดลาคลอด การรวมตัวก่อตั้งสหภาพแรงงาน การห้ามใช้แรงงานเด็ก  และสวัสดิการในที่ทำงาน เป็นต้น แต่เป็นที่น่าเสียดายเมื่อจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ทำการรัฐประหารและได้ออกประกาศคณะปฏิบัติฉบับที่ 19 ให้ยกเลิกพระราชบัญญัติแรงงาน พ.ศ. 2499 หลังถูกประกาศใช้เพียงไม่นาน 

ปัจจุบันภายใต้พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซึ่งถูกแก้ไขมาหลายครั้ง ยังพบว่ามีความล้าหลังและถูกเรียกร้องจากทั้งพรรคการเมืองและภาคประชาสังคมให้มีการปรับปรุงแก้ไขอยู่หลายประเด็น เช่น การปรับลดชั่วโมงการทำงาน เพิ่มสิทธิการลาคลอดบุตรให้แก่เพศชาย การขจัดการเลือกปฏิบัติ และการปรับหลักเกณฑ์การกำหนดค่าจ้างขั้นต่ำ เป็นที่น่าสนใจว่าพัฒนาการของกฎหมายคุ้มครองแรงงานตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ล้วนมีประเด็นทางการเมืองมาเกี่ยวข้องทั้งสิ้น ซึ่งเป็นการยืนยันได้ว่าไม่ว่าจะยุคสมัยใดเรื่องของ “การเมืองและแรงงาน” คือเรื่องที่เกี่ยวข้องและสัมพันธ์กันอย่างแยกไม่ออก

อ้างอิง

• กฤษฎา ธีระโกศลพงศ์. “ประวัติศาสตร์ของนโยบายและการบริหารแรงงาน ในสมัยรัฐบาล ป. พิบูลสงคราม.” voicelabour. สืบค้นเมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน 2564, https://voicelabour.org/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A2%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%A2/
• สำนักงานแรงงานสัมพันธ์. ความรู้เกี่ยวกับกฎหมายแรงงานสัมพันธ์. พิมพ์ครั้งที่2. กรุงเทพฯ: บริษัท เอ-เตอร์ จำกัด, 2557.